Sos haline getirilmiş hali, yemeklerin yanında ya da yemeklerin içinde kullanılırken tohumları da yine aynı şekilde baharat olarak yemeklere tat vermesi için kullanılır. Ülkemizde çok fazla kullanılan ve tercih edilen bir baharat olmadığı için piyasada bulunan hardal soslar, genellikle Amerikan tipi hardallardır. Ancak kökeni Romalılara dek dayanan bu hoş kokulu bitkiyi, yemeklerde baharat olarak kullanan ilk toplum Fransızlar.
Gel şefim, şimdi bu sarı çiçekli güzel bitkiyi daha yakından inceleyelim, “Hardal neyden yapılır?” ya da “Hardal nerelerde kullanılır?” gibi sorularının yanıtlarını arayalım.
Hardal Nedir?
Ünü tüm dünyaya yayılan hardalın tarihi, aslında günümüzden 5000 yıl öncesine dek dayanır. Hardalın tahminen 1700’lü yıllarda Kuzey Amerika’ya geldiği ve oradan tüm dünyaya yayıldığı da düşünülür. Tohumu Kuzey Amerika’dan gelse de yetiştirildiği ilk yer Akdeniz olan hardal, otsu bir bitki. Yaprakları tüylü olan hardalın çiçekleri genellikle sarı ya da beyazdır. Tohumlarında eterik yağlar bulunan bu bitkinin en bilinen türleri beyaz hardal ve siyah hardal. Beyaz hardalın çiçekleri beyaz ya da soluk kırmızı renkte açar ve iri iri taneleri vardır. Siyah hardalın ise çiçekleri sarıdır ve meyveleri dört köşelidir. Diğer yandan siyah hardalın tohumları tıp alanında da kullanılır.
Hardal Bitkisi Nerede Yetişir?
Hardal bitkisi yetişmek için özel bir iklim koşulu istemese de ülkemizde pek bilinmediği için fazla yetiştirilmez. Hardal sosu üretimi yapan firmalar mevcut olsa da bu sos için gerekli olan tohumlar, ülkemize Kanada ve Ukrayna’dan gelir. Ayrıca rakımı 600 ve üstünde olan her yerde yetişen bir bitki olan hardal kış aylarında kendisini gösterir. Yaprakları turp otuna çok benzeyen hardal bitkisi, özellikle Ege bölgesinde kasım ve aralık ayından itibaren kendisini göstermeye başlar. Ancak sarı çiçekleri sayesinde turp otundan ayrılır.
Hemen her iklimde ve her toprakta kolayca yetişebilen bir bitki olan hardal, organik madde yönünden zengin, tınlı, su tutan ve hafif asitli topraklarda daha güzel serpilir. Arsız bir bitki olduğu için dikkatli bakarsan yol kenarlarında kendiliğinden çıkmış hardalları görebilirsin. Serin iklimleri tercih etse de kışları çok soğuk geçmeyen bölgelerde daha çok yetiştiği görülür. Ülkemizde de Kırklareli taraflarında butik üretim yapan yerler mevcut. Hatta Kırklareli yöresine özgü ve Atatürk’ün de çok sevdiği bir içecek olan hardaliyenin içindeki hardal tohumları da Kırklareli civarında yetiştirilen hardallardan elde edilir.
Hardal Neye Yarıyor?
En az iki bin yıldır yetiştirildiği bilinen hardal oldukça şifalı ve faydalı bir bitki. Yemeklere verdiği aroma ve lezzetin yanı sıra sağlık için de pek çok güzelliği bünyesinde barındırıyor. Hardal ve hardal tohumun faydaları tahmininden çok daha fazla. İşte hardal tohumunun faydaları...
- Mide dostu özelliği ile hazmı kolaylaştırır.
- Göğüs hastalıklarında balgam söktürücü olarak kullanılır.
- Akciğer zarı iltihaplarında iyileştirici etkisi bulunur.
- Soğuk algınlıkları, grip, zatürre, bronşit gibi ateşli hastalıklarda, terletici bir özelliğe sahip olmasından dolayı, tedaviye yardımcı olarak kullanılır.
- Toz haline getirilmiş hardal tohumu burna çekildiğinde, burun tıkanıklığının giderilmesine yardımcı olur.
- Ağrı kesici etkisi ile ağrıların giderilmesine yardımcı olur. Diş ağrılarında da etkilidir.
- Hardal yağı, bel ve diz ağrıları için iyidir.
- Antioksidan etkisi ile cildi güzelleştirir.
- İştah açıcı ve kan yapıcı özelliği vardır.
- Cinsel isteksizliğe karşı da oldukça etkilidir.
- Zehirlenme vakalarında da fayda sağladığı söylenir.
- Hardal yakısı ciğer hastalıklarında tedaviye yardımcı.
- Hardal tozu incirle karıştırıldığında dalak böbrek ağrıları için faydalıdır.
- Hardal tozu balla karıştırılıp yenildiğinde soluk yetmezliğini azaltmaya da yardımcı olur.
Ancak her şey gibi hardalı da ölçülü ve abartmadan tüketmek gerekli. Fazla kullanıldığında karaciğeri yoracağı için vücudunuza zarar verebilir. Cilt üzerinde 15 dakikadan fazla bekletildiğinde ise alerjik reaksiyona sebep olabilir.
Hardal Sosu Nasıl Yenir?
Hardal tohumlarının öğütülüp su, limon ve zeytinyağı ile birleştirilmesi sonucunda hardal sosu elde edilir. Hardal sosun genellikle fast food tarzı yemeklerle kullanıldığı düşünülse de kullanım alanı kesinlikle bununla sınırlı değil. Bu lezzetli sosun et yemeklerinden salatalara dek pek çok farklı kullanım alanı mevcut. Haydi gel birlikte bakalım şefim.
- Kırmızı et ve tavuk yemeklerini marine etmek için çok uygundur. Ete bir yumuşaklık ve hafif acımsı bir aroma katar.
- Güveç gibi uzun sürede pişen yemeklere pişirme aşaması boyunca işleyerek çok hoş bir tat katar.
- Patates ile hardal sosu mükemmel bir uyum sağlar. Özellikle patates salatası hardal sos ile hazırlandığında bambaşka ve harika bir lezzete kavuşur.
- Patates kızartması da hardal sos ile çok güzel bir uyum sağlar.
- Sandviçlerde ve hamburgerlerde yaygın olarak kullanılır.
- Hint mutfağında ve vejetaryen menülerde sıklıkla kullanılır.
- Av etine çok iyi uyum sağlar.
- Deniz mahsullü pizzalara da çok yakışır.
- Balla karıştırılmış hardal sosu özellikle tavuk etine çok yakışır.
- Köri ve hardal sosunu karıştırdıktan sonra oda sıcaklığındaki tereyağı ile karıştır. Buzdolabında tekrar dondurduktan sonra kahvaltılarda bu hardallı tereyağını ekmeğe sürerek yiyebilirsin.
- Hardal sosu yine balla karıştırıldığında balık yemeklerine ve özellikle somona çok yakışır.
Gördüğün gibi hardal sosun kullanım alanları oldukça geniş. Yemeklere kattığı lezzet ise müthiş. Sen de farklı reçetelerde bu nefis sosu deneyebilirsin şefim.
Hardal Tohumu Yemeklerde Nasıl Kullanılır?
Tohum bazlı yiyeceklerin çoğunda olduğu gibi hardal tohumu da vitamin ve mineral açısından çok zengin bir gıdadır. Hardal tohumu da tohumların çoğunluğunda olduğu gibi öğütülerek kullanılır.
- Tohumunu değirmende çektikten sonra baharat olarak yemeklere serpebilirsin.
- Hardal tohumlarını ısıtılmış zeytinyağında hafifçe kavurup aromasının yağa geçmesini sağladıktan sonra alabilir ve böylece elde ettiğin hardal aromalı zeytinyağı ile yemeğini hazırlamaya devam edebilirsin.
- Hardal tohumlarından elde edilen kurutulmuş yağ, bazı Avrupa ülkelerinde sabun yapımında da kullanılır.
- Biraz su içerisinde haşlanmış hardal tohumunu salatalarına serpebilirsin.
- Yoğurtla hardal tohumunu karıştırarak dip sos yapabilirsin.
- Hardal tohumunu haşlayarak bir çay elde edebilir, bu çayı limon ve tarçınla tatlandırıp afiyetle içebilirsin.
- Dolma, pilav, çorba ve etli yemeklerde bir tatlı kaşığı kadar haşlanmış hardal tohumu kullanılması, farklı aroması ve iştah açıcı etkisi ile yemeğin lezzetini katlar.
İster tohum olarak ister tohumlarının öğütülmüş hali ile istersen de sos olarak yemeklerde kullanabileceğin çok faydalı ve bol şifalı bir bitki olan hardal, mutfağında fark yaratmak ve damaklarda iz bırakmak isteyen şeflerin tercihi. Dilersen Hellmann’s ya da Calve hardalları mutfağının baş köşesine koyup lezzetli tariflere imzanı atabilirsin. Şimdiden ellerine sağlık şefim!
